دیسک کمر چیست؟
در ستون فقرات بدن انسان بین مهره های کمری استخوانی بالشتک ها یا صفحاتی از جنس غضروف قرار دارند که به آنها دیسک گفته میشود و واضحا در کمر به آنها دیسک کمر گفته می شود. کمر انسان دارای ۵ مهره کمر است که در پایین آنها نیز استخوان مثلثی شکلی به نام استخوان خاجی قرار گرفته است. بنابراین در ناحیه کمر تعداد دیسک های بین مهره ای ۵عدد می باشد. وظیفه اصلی دیسک ها در ستون فقرات بدن انسان ضربه‌گیر بودن آن است. به عبارتی دیسک ها، فشارهایی را که به ستون فقرات وارد میشود را جذب میکند و همچنین کمک در بهبود حرکت بین مهره‌ها می نماید. بنابراین همه افراد دیسک کمر دارند و منظور از دیسک کمر فتق یا بیرون زدگی دیسک کمر می باشد.
علایم دیسک کمر
- درد موضعی در ناحیه کمرکه در بسیاری از بیماران ممکن است وجود نداشته باشد!
- درد انتشاری در پاها به عنوان یکی از مهمترین علل دیسک کمر مطرح می باشد.
- بی حسی و ضعف عضلانی
- احساس گزگز و مور مور و خواب رفتگی در پاها
- در موارد شدید و خطرناک: بی اختیاری یا عدم توانایی ادرار کردن و فلج پاها (که به آن سندرم دم اسب می گویند). در صورت بروز این علائم دیسک باید اورژانسی عمل شود.
تشخیص دیسک کمر
تشخیص دیسک کمر با انجام یکسری معاینات همچنین رادیوگرافی که مهمترین آنها ام آر آی می باشد انجام می شود. به صلاحدید پزشک ممکن است نیاز به عکسهای ساده هم داشته باشید. شایعترین محل دیسک در بین سه مهره پایینی کمر می باشد.
درمان دیسک کمر
درمانهای دیسک کمر به دو روش انجام میشود. روش اول که باید در ابتدا انجام شود روش های غیر جراحی می باشند. حال اگر این روش ها جواب موثر ندادند نیاز به درمان جراحی وجود دارد.
درمانهای غیر جراحی دیسک کمر
اولین مرحله دارودرمانی و انجام ورزش های مخصوص است.
مرحله دوم انجام فیزیوتراپی یا تزریق های اطراف ریشه است.
در مرحله سوم می توان از بعضی از درمانهای ابتکاری مانند لیزر یا اوزون تراپی یا دیسکوژل استفاده کرد. لازم به ذکر است که روی هیچ کدام از این روش های ابتکاری مطالعات درجه یک که بسیار قابل اعتماد هستند انجام نشده است. اما در مطالعات درجه دو و سه مشاهده شده که روی گروه هایی از بیماران موثر بوده اند. من می خواهم در مورد لیزردرمانی که ابهامات زیادی در بین بیماران ایجاد کرده است توضیح دهم.
درمان با لیزر در دیسک دو نوع است. در نوع اول که در فیزیوتراپی کاربرد دارد هیچ جسمی وارد پوست نمی شود و با یک دستگاه مخصوص از روی پوست لیزر تابانده میشود. لیزر تابانده شده باعث گرم شدن ماهیچه ها و افزایش جریان خون در اطراف دیسک و ریشه ها می شود و در نهایت باعث کاهش درد و التهاب میشود.
در نوع دوم لیزر درمانی که در اتاق عمل انجام می شود، یک سوزن وارد پوست و از آنجا وارد دیسک می شود. لیزر مستقیم از سر سوزن به دیسک تابانده می شود و باعث سوزاندن هسته دیسک میشود. دیسک های کمی با این روش قابل درمان هستند. مثلاً فقط دیسک هایی که پاره نشده باشند یاهمراه تنگی کانال یا تنگی ریشه نباشند. لازم به ذکر است دیسک هایی که به این صورت هستند معمولاً با روشهای غیر جراحی مرحله اول و دوم پاسخ مناسب می‌دهند و نیازی به لیزر درمانی ندارند. اعتقاد بر این است که وقتی لیزر هسته مرکزی دیسک را می سوزاند یک فضای خالی در داخل دیسک ایجاد می کند و فشار داخل دیسک را کم میکند. این باعث می شود که دیسک بیرون زده به طرف داخل برگردد.
درمان جراحی
درمان های جراحی هم به دو دسته تقسیم می‌شوند. دسته اول درمانهای جراحی باز و دسته دوم درمانهای جراحی کم تهاجمی باشند. درمانهای جراحی کم تهاجمی به درمانهای جراحی دیسک با روش میکروسکوپیک و یا اندوسکوپیک گفته می شود. در روش میکروسکوپیک یک برش کوچک روی پوست داده می شود و به وسیله میکروسکوپ بافتها کنار زده می‌شوند تا به روی لامینای مهره برسیم. سپس با مته مخصوص یک قسمت کوچکی از لامینای مهره برداشته می شود و در نهایت به دیسک میرسیم و دیسک را خارج می کنیم. در روش اندوسکوپی همین کارها را با یک اندوسکوپ انجام می دهیم که در واقع یک لوله نازک است که یک دوربین به سر آن متصل شده است. ما می توانیم از طریق لوله آن وسایل مورد نیاز را به داخل دیسک برده و دیسک را تخلیه کنیم. تفاوت آنچنانی بین این دو روش و میزان رضایت بیماران یا بهبودی بیماران پس از عمل وجود ندارد.
اما در روش جراحی باز برش پوستی بزرگتر است و بافت ها معمولاً به صورت دوطرفه از روی لامینا برداشته می شوند. در بعضی از بیماران مجبوریم از روش باز استفاده کنیم. مثلاً در بیمارانی که به علت لغزندگی مهره نیاز به پیچ گذاری و جوش دادن دومهره دارند. در روش های کم تهاجمی بیمار بلافاصله پس از عمل احساس بهتری دارد و مدت کمتری در بیمارستان بستری می شود و زودتر می تواند به سر کار خود برگردد. البته این تاثیر در کوتاه مدت است و در عمل در درازمدت فرقی بین این سه روش دیده نشده است.
